Wycieczki po Polsce szlakiem regionalnych deserów
Podróżując po Polsce w te wakacje, oprócz odkrywania nowych miejsc i malowniczych krajobrazów, warto poznać bogactwo regionalnych smaków. Jabłuszka w koszulkach, szpajza cytrynowa, ruchańce, pańska skórka? Tradycyjne słodkości kryjące za sobą ciekawą historię związaną z danym regionem z pewnością osłodzą każdą, nawet najdłuższą podróż, a przy okazji urozmaicą naszą wakacyjną dietę.
Choć w Polsce nie brak miejsc, których już sam widok budzi zachwyt, to odkrywając walory turystyczne warto także zgłębić walory smakowe dań i produktów, które możemy znaleźć w okolicznych sklepach i restauracjach. Regionalne specjały mogą stanowić dopełnienie naszej wakacyjnej diety chociażby dlatego, że więcej się ruszamy i chętniej spędzamy czas aktywnie.
Tworząc plan podróży warto zadbać także o zaplanowanie swojego codziennego jadłospisu, aby bez wyrzutów sumienia móc sięgnąć po coś słodkiego. Tradycyjne wypieki i słodycze, które będziemy mieli okazję spróbować podczas wakacji można potraktować jako element edukacyjny, poznawczy, dodatkową wakacyjną atrakcję. Aby utrzymać ‘słodką równowagę’ w czasie wakacyjnych degustacji, należałoby zrezygnować ze zwyczajowych, słodkich deserów np. przemysłowych batonów, czekolad i słodzonych napojów, aby w to miejsce wprowadzić regionalne przysmaki zachowując przy tym umiar i zdrowy rozsądek, którym jest np. rezygnacja z jedzenia kalorycznych produktów tuż przed snem – komentuje ekspert kampanii „Słodka Równowaga”, mgr Jadwiga Przybyłowska, dietetyk. A na jakie przysmaki szczególnie warto zwrócić uwagę w wybranych regionach naszego kraju?
W sercu Polski
Zaczynając naszą kulinarną podróż od geograficznego środka Polski warto udać się nad należącą do najciekawszych widokowo łódzkich rzek – Mrogę. Tamtejsze tereny charakteryzują się bardzo dobrymi warunkami klimatycznymi, w związku z czym to właśnie stamtąd mieszkańcy województwa łódzkiego od wielu pokoleń pozyskują najlepsze surowce do swoich tradycyjnych wypieków. Babka drożdżowa, rogaliki z powidłami śliwkowymi z okolic Mrogi czy jabłecznik znad Mrogi, do którego wykorzystuje się lekko kwaśne jabłka antonówki to jedne z licznych tradycyjnych wypieków znanych wśród mieszkańców tego obszaru. Innymi, zakorzenionymi w tradycji słodkościami w województwie łódzkim są też ciastka zawijane z marmoladą, wyborowa krówka bełchatowska oraz słoninki, czyli ciastka ze skwarek, których niepowtarzalny smak związany jest m.in. z wysoką jakością lokalnych surowców, umiejętnym wytopieniem dobrej słoniny i schłodzeniem skwarek. Sąsiadujące z regionem łódzkim Mazowsze to region, którego mieszkańcy posiadają wieloletnie receptury służące do przyrządzania różnego rodzaju i smaku nalewek. Do tradycyjnych trunków popijanych w tym regionie należą m.in.: nalewka nadbużańska owocowa – mirabelka, nalewka staropolska na pędach sosny z Łomianek, nalewka wiśniowa zakroczymska, nalewka z orzecha włoskiego, ale także miodolada mazowiecka – napój orzeźwiający o zapachu i smaku miodu. Kiedy zaspokoimy już pragnienie i poczujemy lekki głód, warto poszukać charakterystycznych dla tego regionu wypieków. Jednymi z bardziej znanych są wypieki z ciasta drożdżowego – na przykład jagodzianki, jak też fafernuchy – tradycyjne kurpiowskie ciasteczka oraz pańska skórka, czyli miękka słodka masa, która na początku XX wieku oprócz tego, że była regionalnym przysmakiem, służyła także jako lek przeciwkaszlowy.
Na południu i Kujawach
Podróżując po południowej części kraju, zwiedzając Śląsk czy Małopolskę, mamy okazję poznać tradycje ludności pochodzących z różnych grup etnicznych, które odróżniała nie tylko odmienna gwara, ubiór, budownictwo czy specyficzne form zdobnicze, ale także kuchnia. Regionem, gdzie krzyżują się różne wpływy – od Krakowiaków zamieszkujących historyczne tereny Krakowa, przez Lasowiaków żyjących dziś w regionie kielecko-świętokrzyskim, po górali: Orawian, Podhalan czy Łemków mieszkających w północnych stokach Karpat jest Małopolska. Mieszkańcy Małopolski dla osłody dnia serwują według tradycji różnego rodzaju ciastka i placki, jak prołzioki, koziołki czy kręciołki, a także sernik królewski, cwibak z fasoli z bakaliami czy charakterystyczną dla Regulic i okolic – krówkę. Zróżnicowany pod kątem wpływów różnych kultur i tradycji jest także Śląsk, którego duży odsetek stanowią potomkowie mieszkańców województwa lwowskiego i tarnopolskiego, repatriantów z Wileńszczyzny czy Łemków, tudzież część potraw znajduje swoje korzenie właśnie w tamtych stronach. Do popularnych śląskich wypieków należą m.in. znane i lubiane w całej Polsce faworki, śląskie kołaczyki wykwintne, kołocz, krepliki, dołki czy strudel jabłkowy z Podbeskidzia. Oprócz wypiekanych słodkości, na Śląsku w ramach deseru podaje się także szpajzę cytrynową – krem cytrynowy znany od końca XIX wieku oraz kopę ornotowicką, czyli półkulę pokrytą bitą śmietaną z symetrycznie ułożoną dekoracją z ananasa i posypaną wiórkami gorzkiej czekolady. Turystyka kulinarna to dobry sposób na połączenie przyjemnego z pożytecznym. Próbując różnych potraw, w łatwy i przyjemny sposób możemy poznać historię nie tylko dań, ale też danego regionu i zamieszkującej go ludności.
Wędrując na północ koniecznie skosztujmy najstarszych polskich słodyczy. Produkty „pierne”, czyli pierniki, wypiekane są w naszym kraju od kilkuset lat. Miejscem, które najbardziej kojarzy się wszystkim z tym wypiekiem jest Toruń i jest to jednocześnie najsłynniejszy produkt wytwarzany w tym mieście. Mówi się, że żaden z gości Torunia nie może wyjechać bez piernika, a sama tradycja jego wypieku jest niemal tak długa jak historia miasta. Będąc w Toruniu warto skusić się na wycieczkę po jego okolicach, jak i całym województwie kujawsko-pomorskim, który jest regionem bardzo zróżnicowanym. Podróżując po jego obszarze możemy zobaczyć ruiny zamków, odpocząć w malowniczych lasach i przy akwenach, ale też poznać urzekające zwyczaje ludowe, z którymi nierozerwalnie związane są tradycyjne potrawy. Na Kujawach znajdziemy też słodkości będące kombinacjami z wykorzystaniem piernika, jak brukowiec kujawski, czyli ciasto piernikowe, przełożone powidłami z widocznymi na wierzchu kulkami z ciasta piernikowego, ale też wiele innych smakołyków, na przykład kujawiok – wielkanocna baba drożdżowa, ciastka królewskie z Sosna Królewskiego, jabłecznik kujawski z rodzimymi jabłkami, mazurek orzechowy, pączki ziemniaczano-dyniowe czy ruchańce drożdżowe – placki z ciasta drożdżowego, posypane na wierzchu cukrem pudrem. Jak widać, Toruń i jego okolice nie tylko piernikiem stoją. Z drugiej strony czy piernik to tradycja tylko dla tego regionu?
Na wschodzie i na zachodzie
Pierniki cieszą się także sporą popularnością na Pomorzu Zachodnim. Tradycję wypiekania pierników na terenie województwa zachodniopomorskiego datuje się już na 1845 rok, a z nim związana jest kolejna tradycja tego regionu, a mianowicie przystrajanie choinek udekorowanymi piernikami, którą w 1938 roku zapoczątkowały ówczesne władze Szczecina. Oczywiście, w związku z bliskim sąsiedztwem Bałtyku, wypieki najczęściej przygotowywane są w formach nawiązujących do tematyki morskiej. Tym samym w cukierniach i piekarniach możemy znaleźć piernikowe kotwice, statki, mewy, marynarzy i latarnie wykończone słodką polewą lub kuwerturą czekoladową. Oprócz piernikowych przysmaków, do tradycyjnych słodkości województwa należą także: nalewka ze śliwek z Dębiny, której oryginalny przepis przywiózł w te strony Polak walczący jako ochotnik na froncie francusko-niemieckim podczas I wojny światowej, a także konfitura szczecińska z owoców róży czy jabłuszka w koszulkach – wytwarzane od ponad 50 lat w Zespole Szkół Nr 6 im. Mikołaja Reja w Szczecinie.
Na zachodzie Polski zjemy też słynne na cały kraj rogale marcińskie, a także pyszne ciasta, jak chociażby brzdąc poznański – wyjątkowy biszkopt z kremem. Będąc w Poznaniu spróbujmy też szneka z glancem, czyli ciasta drożdżowego uformowanego w kształt muszelki ślimaka. Nazwa powstała od niemieckiego słowa schneke (ślimak). Do szneki dodawany jest glanc, czyli lukier. Lukier to także składnik dużych, okrągłych ciastek, zwanych potocznie amerykanami. Te puszyste, kojarzone z dzieciństwem wypieki, niegdyś były dostępne w praktycznie każdej kawiarni na terenie wielkopolski, a w szczególności w Poznaniu. Co ciekawe, ich nazwa pochodzi od ciastek, jakie przywieźli ze sobą do Europy w latach 50-tych amerykańscy żołnierze.
Wybierając się na wschód naszego kraju warto rozejrzeć się za pięknymi budynkami sakralnymi, udać się na spacer po urokliwych parkach, ale także poszukać miejsc, gdzie znajdziemy domowe, tradycyjne dania i produkty. Odwiedzając na przykład czarujące Podlasie, będące wspaniałym azylem pierwotnej przyrody, wśród serwowanych słodkich pyszności znajdziemy mrowisko – ciasto posypane makiem i rodzynkami, przypominającymi mrówki, jak też słynny w całej Polsce sękacz. Sękacz to jednak ciasto charakterystyczne nie tylko dla tego regionu, ale całej wschodniej Polski. Spotykamy go od Suwałk po Lubelszczyznę, lecz to właśnie w kulturze podlaskiej osadził się najbardziej. Innymi słodkimi specjałami, które należą do tradycyjnych potraw Podlasia są też: mielnicki korowaj weselny, makowiec z Ejszeryszek czy augustowska jagodzianka.
Niezależnie od miejsca, jakie obierzemy za cel naszej wakacyjnej podróży – z pewnością będziemy mieli okazję odkryć słodkie pyszności, które urozmaicą naszą wakacyjną dietę i wzbogacą doznania smakowe. Pamiętajmy jednak o zdrowym podejściu do słodkości i zachowajmy zbilansowaną dietę, żeby móc cieszyć się aktywnym wypoczynkiem bez dolegliwości trawiennych. Kto wie, być może to właśnie regionalna kuchnia stanie się pretekstem do odwiedzenia danego regionu za rok?
Zdrowa i zbilansowana dieta nie musi wiązać się z koniecznością całkowitej rezygnacji ze słodkiego smaku. Najważniejsze jest zachowanie umiaru i aktywne spędzanie czasu. Podczas aktywnego wypoczynku odrobina słodkości nie zaszkodzi, a w trakcie dłuższej wyprawy doda sił i energii do dalszego zwiedzania. – mówi mgr Jadwiga Przybyłowska, ekspert kampanii „Słodka Równowaga”.
Kampania „Słodka równowaga”
Celem kampanii jest edukacja w zakresie roli cukru w diecie człowieka oraz pokazanie, że produkty zawierające cukier mogą stanowić element zdrowej i zbilansowanej diety, połączonej z aktywnym trybem życia.
Więcej informacji na www.slodkarownowaga.pl
